Падзеі, звязаныя з Iнстытутам

Прэзентацыя кнігі “Гісторыя Беларусі” Русціса Камунтавічуса адбудзецца 15 кастрычніка а 17 гадзіне ў Бібліятэцы-музеі Прэзідэнта Валдаса Адамкуса ў Коўне і 16 снежня а 17 гадзіне ў Нацыянальнай бібліятэцы імя Марцінаса Мажвідаса ў Вільні.
Да гэтага часу не існавала аніводнай сінтэтычнай працы па гісторыі Беларусі, напісанай літоўскім гісторыкам. Больш за тое, не існавала нават перакладаў на літоўскую мову. Так выйшла нават нягледзячы на той факт, што продкі сучасных літоўцаў і беларусаў жылі ў адной дзяржаве – Вялікім княстве Літоўскім – ад XIII стагоддзя. Упершыню гэтыя народы пачалі жыць асобна толькі пасля Першай сусветнай вайны ў міжваенны перыяд. Другі палітычны падзел надыйшоў пасля 1990 году і трывае дацяпер. Ацэньваючы гэтыя падзеі з перспектывы часу, аніводзін іншы суседні народ – ці то латышы, ці то палякі, ці то рускія – не мелі з літоўцамі так доўгай супольнай гісторыі.
Прэзентаваная кніжка не была напісаная згодна з прынцыпам паказаць “як было насамрэч”, апісваючы падзеі і гістарычныя працэсы ў мінулым. Мэтай кнігі з’яўляецца параўнанне пунктаў гледжання літоўскай і беларускай гістарыяграфіі на супольную гісторыю часоў Вялікага княства Літоўскага. Чаму гэтыя наратывы адрозніваюцца? Што мела вызначальнае значэнне ў тым, што літоўскі і беларускі погляд на Вялікае княства Літоўскае адрозніваюцца? Які ўплыў мела гэтая розніца на фармаванне абодвух народаў і іх супрацу паміж сабой? Асаблівая ўвага надаецца таму, якім чынам працякалі гістарычныя працэсы ў XIX і XX стагоддзях. Якія былі падабенствы, але і як узнікалі і развіваліся разбежнасці ў гістарычных лёсах абодвух народаў?
Кніга распавядае гісторыю Беларусі праз оптыку літоўскага гісторыка і літоўскі гістарычны кантэкст.

27 верасня 2019 г. адчыняецца выстава “Вялікае княства Літоўскае на старажытных мапах. Погляд з Беларусі” па адрасе г. Вільнюс, вул. Савічаюс 17 у будынку Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта. Урачыстае адкрыццё адбудзецца а 18.00 разам з запускаючай дыскусіяй. Выстава мап з’яўляецца рэалізацыяй праекта “Перасоўная гісторыя”: гэта экспазіцыя копій старажытных мап рэгіёна былога Вялікага Княства Літоўскага з атрыбуцыямі і агульнай канцэпцыяй, што выстаўляецца ў розных гарадах Беларусі і замежжа. Выстава ўпершыню адбылася 5-16 красавіка 2019 г. у г. Мінску ў межах Фестываль інтэлектуальнай кнігі “Прадмова” і пазней экспанавалася ў Лідзе, Гародні, Воршы, Віцебску, Нацыянальным гістарычным музеі ў Мінску.

Госці выставы змогуць пабачыць унікальныя сімвалічныя аб’екты, якія раскрываюцца праз адпаведныя атрыбуцыі-апісанні, даведацца пра агульную ідэю выставы і адметныя факты супольнай гісторыі народаў былога ВКЛ, якія знайшлі ўвасабленне на візуальных носьбітах.

На адкрыцці выставы плануецца дыскусія даследчыкаў: культуролагаў, гісторыкаў, мастацтвазнаўцаў вакол тэмы “Візуальныя вобразы гістарычнай памяці”: як трэба вучыцца чытаць старажытныя мапы, якія сімвалы яны змяшчаюць, як вобразы мінулага ўплываюць на сучаснасць, і інш.? Пасля выступаў спецыялістаў наведвальнікаў чакае агульнае абмеркаванне з магчымасцю задаць пытанні выступоўцам. Таксама ў межах правядзення выставы і Міжнароднага кангрэса даследчыкаў Беларусі 28.09.2019 у 16.45 па тым жа адрасе адбудзецца круглы стол гісторыкаў з чатырох краін былой Рэчы Паспалітай “Вандроўныя назвы: гістарычнае тлумачэнне зменаў тапонімаў і іх лакацый на старажытных мапах”. Наколькі старажытныя мапы адэкватна перадаюць размяшчэнне старажытных тапонімаў і могуць быць аргументам у сучасных спрэчках? Ці супадаюць лакалізацыі этнонімаў і палітонімаў на мапах з дадзенымі археалагічнай навукі, ці заўжды яны захоўваюць сваю прыналежнасць? Як з’яўляюцца назвы Літва, Белая Русь, Україна і інш., што яны першапачаткова значаць і як “вандруюць” па старажытных мапах? І шмат што іншае. Падрабязнасці можна пабачыць у праграме МKДБ.

Старажытныя мапы ўяўляюць сабой унікальныя артэфакты і валодаюць магічнай сілай. Гэта сваеасаблівыя парталы ў часе, візуальная машына мінулага, якая дазваляе нам вандраваць па розных часах і прасторах, гісторыях, мовах і культурах – і праз гэта шукаць, разумець, суадносіць і канструяваць сябе ў новых кантэкстах і межах. Халсціны мапаў пагружаюць нас у свет вобразаў, ментальную, духоўна-эмацыйную прастору, у глыбіні нашага падсвядомага – туды, дзе нараджаецца чалавечае «Я» і ягоная культура.

Геаграфічныя мапы раздрукаваны з арыгінальных копій з дапамогай лічбавага друку і з захаваннем усіх маштабаў на паперы, якая імітуе фактуру старадаўніх мап. Усе мапы маюць навуковую атрыбуцыю і экспануюцца разам. Укладальнік – дырэктар выдавецтва “Эканомпрэс” Эдуард Куфцерын, навуковы кансультант – кандыдат гістарычных навук, старшы навуковы супрацоўнік інстытута гісторыі НАН РБ Алег Дзярновіч.

У Рэспубліцы Літва выстава праходзіць у партнёрстве з Інстытутам ВКЛ, Еўрапейскім гуманітарным універсітэтам, Міжнародным кангрэсам даследчыкаў Беларусі. Пры падтрымцы Пасольства Літоўскай Рэспублікі ў Рэспубліцы Беларусь.